Karol- Porzeczkowy Król

Patrzyłam na jego piękną, pooraną twarz i bezbronność, kiedy leżał podłączony do respiratora i nie mogłam stłumić żalu. Ten Karol- ubóstwiany przez kobiety, buzujący życiem, bezkompromisowy, charakterny „Wschodniak” odchodził. Jego oczy były wpatrzone w oczy córek, które delikatnie masowały mu stopy i  bladożółte , wyżłobione życiem dłonie. Kobiety klęczały, siedziały, wchodziły , wychodziły. Zmieniały mu kompresy na czole, przykrywały kocem, zwilżały blade i trawione gorączką usta. Płakały cicho przy nim, tłumiąc te łzy, żeby nie widział, po czym wychodząc na obskurny korytarz szlochały głośno nie mogąc się pohamować.

    Jakże dziwny i złowrogi wydawał mi się wtedy ten korytarz. Odrealniony, odczłowieczony, prowadzący do nikąd. Śmierdzący lizolem i złożonym słodkawym zapachem potu, chorób

i śmierci. Agresywne światło jarzeniówek smagało seledynowe lamperie ukazując każde pęknięcie, zaciek po mokrej szmacie, wgłębienie pełne zasuszonych much. Mężczyzna leżący w sali naprzeciwko głucho kaszlał, ktoś inny wołał  w gorączce jakąś Bożenę.

    Tymczasem maleńka szpitalna klitka dziadka była skąpana w półmroku. Jakże maleńki wydawał się nasz Karol, jakże bezbronny. Oczy raz przytomne, wzruszające jak u zranionej sarny, to znów błądzące w dali. Cisza przerywana zdławionym szlochem, pracą  szpitalnej inżynierii podtrzymującej życie, westchnieniem umierającego dziadka.

    Jego odejście nie było dla nas wielkim zaskoczeniem. Nie umierał nagle, niesprawiedliwie, w kwiecie wieku. Nie zostawiał  małych dzieci, ani nie uregulowanych spraw. To jednak nie miało znaczenia. Czy jest jakiś dogodny termin na śmierć? Nikt nas na nią nie przygotowuje. Nie ma Kursów  Profesjonalnego Umierania, czy Ubezpieczenia Od Żałobnej Traumy. Jeśli się kogoś kocha, po trochę umiera się razem z nim.

    Karol chorował od kilku lat. Stopniowo przychodziły do niego co i rusz nowe dolegliwości, niedomagania, schorzenia. Dzieliły z mim pokój i łóżko dzień po dniu, nie zamierzały odchodzić, przeciwnie zostały z nim do końca. Zadomawiały się, bezczelnie i bezpardonowo. Coraz gorzej było mu chodzić, jeść, oddychać. Stał się niesamodzielny, nieporadny. Córki kąpały go w wannie, pewne tak , jak on kąpał je, gdy były małe. Karmiły, masowały coraz bardziej zziębnięte ciało, robiły inhalacje, goliły.

Tak to życie sobie z nas drwi. Role się odwracają. Na starość dziecinniejemy i potrzebujemy pomocy naszych dzieci, które co dopiero nauczyliśmy chodzić.

   Karolowi trudno było się pogodzić z niedołężnością. Wciąż było w nim tyle wewnętrznej energii, która bulgotała w jego głowie, sercu, ale wiotkie ciało staruszka nie miało siły jej sprostać. Wybuchał złością poirytowany, kiedy laska wypadała mu z drżącej ręki, albo nie miał siły przełączyć kanału w telewizorze.

   Patrzyliśmy na niego i choć czasem drażnił nas strasznie, wiedziałyśmy, że to straszne musi być uczucie :być więźniem własnej niedołężności, być więźniem we własnym pokoju. Codzienność, rutyna zdarzeń, wręcz rytualność dnia: najpierw toaleta poranna, śniadanie, lekarstwa, obiad, lekarstwa, kąpiel, kolacja , lekarstwa. Na początku przerywane jeszcze wyjściem na krótki „ obchód” domu , ogrodu, sadu, z czasem wielogodzinnym obserwowaniem życia przez okno. W końcu  przestrzenią życiową stało się dla niego łóżko. Coraz mniej obrazów , doświadczeń  , coraz mniej spotkań z ludźmi, kontaktu ze światem zewnętrznym.

    Kiedy jesteśmy pełni sił, nie mamy czasu na odpoczynek, pewnie marzymy o chwili, kiedy tak naprawdę nic nie trzeba robić, nikt na nas nie czeka, nie zawalimy jakiegoś projektu, nie musimy żyć na czas. Marzymy, aby zaszyć się z książką w łóżku i tak trwać. Kiedy jednak ta chwila nadejdzie, nawet nie wiem czy jesteśmy jej świadomi, czy umiemy się nią cieszyć?

Dziadek Karol był w domu pełnym kobiet postacią ubóstwianą, charyzmatyczną, idealizowaną. Moje pierwsze wyraźne wspomnienia , obrazy, w których pojawia się pojawia to pachnący słońcem i owocami sad dziadków na tyłach domu. Dziadek Karol to czereśnie, śliwki węgierki i zmora naszego dzieciństwa…czarne porzeczki, które my dzieci, na równo

 z dorosłymi musieliśmy zrywać w czas wakacji.

   Trudno zresztą wskazać wyraźny czas, kiedy dziadek pojawił się w moim życiu. Podobnie jak babcia Stasia, wszystkie ciotki- siostry mamy, ich mężowie, dzieci, kuzyni, kuzynki, wujowie i kuzynostwo mojej mamy byli z nami od zawsze. Taka wielka, barwna, rozedrgana rodzina.

   Karol był niezwykle przystojnym , postawnym mężczyzną. Jako dziecko oczywiście nie zauważałam tego, po prostu był jaki był. Ciemne, orzechowe niezwykle bystre, świdrujące rozmówcę oczy, mocny nos, gęste piękne włosy. Nie pamiętam, żeby nosił wąsy czy wyraźną brodę. Uwielbiał kobiety, a one jego. Uwielbiał  je wszystkie  podszczypywać, przytulać, ściskać, prawić im komplementy, doceniać ich urodę, a szczególnie ich kobiece wdzięki. Adorowane przez Karola, do dziś z rozmarzonym wzrokiem wspominają go ciepło, choć minęło tyle lat…

   Dziadek dla nas był bohaterem narodowym. Tak naprawdę miał na imię Antoni. Pochodził z Biłki Szlacheckiej pod Lwowem. Rodzice mieli mały majątek. Razem z rodzeństwem mieli artystyczne zacięcie , romantyczne dusze i otwarte umysły .

    Żałuję, że nie spisałam opowieści dziadka z tamtych czasów. Teraz już mi nie opowie niekończących się historii o wiejskich weselach, zakłamaniu i prymitywizmie przedwojennego kleru, życiu lasu, smakach domowego chleba i sera.

    Losy jego rodziny tragicznie poplątała II wojna światowa.

Kacper (Kasper) Sękowski, ojciec Karola zmarł jeszcze w Biłce Szlacheckiej, zanim powojenna zawierucha rozwiała rodzinę na kilka stron świata. Karol miał wtedy 13 lat.

    Karol był najmłodszym dzieckiem Kacpra i Zofii Sękowskich (z domu Rogoziewicz). Prawdopodobnie mój prapradziadek uciekając z Podola otrzymał z rąk Sapiehów mały skrawek ziemi pod Lwowem, gdzie ród Sękowskich gospodarował do II wojny światowej. Polowania, konie, druhowie, kobiety i karty to były namiętności Kacprowych synów. Jakby się chcieli tego życia najeść na zaś, na zapas, jakby wiedzieli co ich czeka…

   Wszyscy byli w Armii Krajowej. Najstarszy syn- Józef - zamordowany przez Ukraińców w wieku 19 lat. Nawet nie wiem, czy poczuł smak słodkich ust dziewczyny. Franciszek i Jan zostali zesłani na Sybir. Franek wrócił z krainy mrozu i śniegu pierwszym rzutem. Miał odbite płuca. Został głównym księgowym w Hucie „ Mała Panew”(Opolskie). Przed zsyłką  zostawił w Polsce żonę i dwóch synów. Czy żona czekała wiernie? Czy pisali do siebie listy? Czy synowie rozpoznali ojca, kiedy zapukał któregoś dnia w ich drzwi? Nie wiem, ale potrafię sobie wyobrazić tę sytuację.

   Jan, ukochany brat Karola, z Sybiru przywiózł oprócz chorób i traumy żonę. Rosjankę. Wykształcona była. Miała na imię Aleksandra, ale wołali na nią Szura.

   Stanisław miał dwie żony, z Anielą spłodził dzieci- Kazimierę i Jana. Joanna zaś była bezdzietna. Mała Anielka, prawie rówieśnica Karola zmarła szybko, jako kilkuletnia dziewczynka.

   Wielką miłością Karol obdarzył siostrę Marię. Po wojnie nie raz, nie dwa pomieszkiwała

z swoją rodziną w naszym domu rodzinnym.

Takie suche fakty. Jestem rozczarowana. A gdzie kolor ich oczu? Miłosne historie? Dziecięce zabawy? Radości i smutki? Chciałabym wiedzieć wszystko. Jestem zachłanna i głodna tych obrazów. Mogę sobie je tylko wyobrazić. Mało pamiątek, żadnych zdjęć. Historia , a raczej jej paskudna siostra –wojna zabrała wszystko. Zniszczyła, spaliła materialne artefakty. Nie miała jednak ta wojna władzy nad ludzkimi umysłami, pamięcią . Zapamiętanymi smakami , zapachami. Przewrotnie wyostrzyła tylko chęci zapamiętania skrawków rodzinnego życia, strzępów  rozmów, widoku krajobrazu, twarzy bliskich, którzy mogli być z nami zaledwie przez chwilę.

    Te historie, które usłyszałam od mamy, ona usłyszała od swoich rodziców. Często powtarzane nabrały już swoistego kolorytu. Prawda miesza się z wyobrażeniami, intencjami, tęsknotą, żalem, wspomnieniem…Pewnie nie są tak do końca prawdziwe, ale każda rodzina ma prawo do swoich klechd rodzinnych, legendy, mitu. Więc wybaczcie.

    Lolek- tak na Karola mówili w rodzinie, był od zawsze niezwykłym kompanem, bratem-łatą, przyjacielem. Matka zawsze drżała nad nim, nie pozwalając mu nawet rąbać drewna, „bo sobie zrobi krzywdę”. Rozpieszczała go i hołubiła. A z niego był prawdziwy „ lwowski baciar”- uwielbiał przygody, ludzi, naturę, niebezpieczeństwo.

    Chętnie spał w stodole na sianie ze swoimi kompanami, razem z całym inwentarzem. Nie podobał się to bardzo Zofii Sękowskiej. Uważała, że to niestosowne, aby Lolek zamiast pod ciepłą pierzynką spał z biedakami na sianie. Więc to przed nią krył.

   Kilka razy był zakochany do nieprzytomności. Jako młody chłopak zakochał się bez pamięci w pięknej Żydówce i nie przyjmował do widomości, że taka miłość nie ma szans, nie ma przyszłości. Żeby się z nią spotykać, był gotów repetować klasę- Rachela była od niego rok młodsza.

    Zakochany był swego czasu w intrygującej Niemce, ale miłością jego życia, z którą związał go los była piękna, filigranowa Stasia Grzebyk. Moja babcia. Ale to jeszcze nie czas na tę historię, dzięki której powstała nasza rodzina…

    W czasie wojny, podobnie jak jego bracia działał w AK. Teraz łatwo o tym mówić, nawet jest się miło szczycić takim dziadkiem. Wtedy za bezkompromisowość, skrystalizowane poglądy i głęboką pogardę dla komunistów i Sowietów mógł Lolek  liczyć tylko na kulkę w łeb. Pod Lwowem ciągle grał w kotka i myszkę zarówno z Sowietami jak i Niemcami. Nie było to nic szczególnego dla jego pokolenia, jego rodziny, przyjaciół z lasu. Chciałabym napisać patriota, ale dziś to brzmi tak płasko, tak pretensjonalnie. Dla nich, dla Karola było codziennością . Oczywistym obowiązkiem wobec Ojczyzny. Kto to dziś rozumie?

Od Sowietów otrzymał za „ zasługi” wyrok śmierci wypisany cyrylicą na papierze nutowym. Nosił go całą wojnę przy sobie. Do dziś ,ten pożółkły skrawek papieru jest rodzinną niezwykle cenną, choć mroczną przecież pamiątką.

   Za Niemca siedział nie raz w więzieniu we Lwowie. Twardy był, hardy, dumny. To pewnie jeszcze siły zdwojone entuzjazmem młodości i ideałami, w które wierzył jak w prawdy

z katechizmu. Wychodził z podkrążonymi oczami, poodbijanymi płucami, gorączką. Ciężkimi, metalowymi łańcuchami lali go raz po raz po wypieszczonych przez matkę dłoniach. Nie załamał się, nie poddał. Nie pisnął ani słowem o swoich kolegach z armii, dowódcach, planach partyzantów.

   Ostatni raz, kiedy siedział, po spadochronowym zrzucie , na wyjście nie miał już wielkich szans. Wielkim wysiłkiem wykupiła go matka. To było ostatnie zadanie jej życia. Niedługo potem zmarła.

   Powoli z gwarnej rodziny pozostawały Karolowi strzępy. Wpadł w wir wojennej machiny.

Jedynie z czym nie mógł się pogodzić do końca to fakt, że dołączył do Armii Ludowej. Ale co miał robić? Chciał walczyć za Polskę, front szedł na zachód. Ranny na froncie walczył do końca. W Polsce powitał go komunizm i odrażające czasy Stalina i Gomułki.

   Jako repatriant trafił na Ziemie Odzyskane. Najpierw do Jeleniej  Góry, do koszar „ Pod jeleniami”. Potem współorganizował życie przybyłym zza Buga krajanom we wsi Pilchowice. Tyle kilometrów, tyle głodu, tyle upodlenia, wszy i niedostatku. Wreszcie miało być normalnie. Tu miał poznać smak rodzinnej miłości. Tu kochał namiętnie i był kochany nie tylko przez swoją żonę Stasię, ale również bezwarunkowo przez swoje siedem pięknych, zwariowanych córek.

Kiedy brali ślub, Stasia miała 18 lat. To była dla niej pierwsza, utęskniona miłość. Pierwszy mężczyzna. On, przystojny, wysoki, doświadczony. Miał już wtedy 30 lat.

    Organizując sobie życie na nowo wpadł w wir cywilnego życia.

Nigdy, mimo tylu upokorzeń i restrykcji, nie nauczył się skulania ogona przed komunistami. Zawsze miał niewyparzony język. Mówił co myślał. Nie dostał za zasługi wojenne żadnego krzyża, medalu, odznaczenia. Nie dbał o to. Nie czerpał profitów z wojennych doświadczeń. Za Stalina siedział w wiezieniu „ za zasługi”.

     I znów fajnie się tym teraz chwalić. Ale przecież babcia została wtedy bez środków do życia. Dzieci już była gromadka. Płakała, odwiedzała go w więzieniu. Sąsiedzi się śmiali, że dzieci rodzi tak często jak królica, a mąż siedzi w więzieniu niczym złodziej czy morderca. Niewielu podało mu rękę, przyniosło Stasi kawałek chleba. Wytykali ją palcami. Dziadka też. Wróg władzy ludowej. Trudne czasy do przetrwania. Komunistów nienawidził do końca życia. Od niego po raz pierwszy słyszałam słowa: „ satrapa”, „ bolszewik”, „ komuch”,

 „ zdrajca’, „ złodziej” połączone z wieloma przymiotnikami, o dużym ładunku emocjonalnym, których tu, przez wzgląd na dzieci nie przytoczę.

    Ponieważ w telewizji mojego dzieciństwa przeważnie leciała propagandowa Kronika Filmowa, transmisje z obrad sejmu, Dziennik Telewizyjny oraz filmy wojenne z ZSRR typu

„Siedemnaście mgnień wiosny” o bohaterskim i praworządnym , czystym jak kryształ Sztyrlicu- nasz telewizor był zawsze opluty. Opluty wielokrotnie. Dziadka wprost krew zalewała. Klął okrutnie, wymachiwał laską, pluł na ekran, po czym wyłączał telewizor, nie pytając przy tym, czy ktoś może jeszcze ogląda. Wychodził z pokoju wzburzony, trzaskając drzwiami.

- Że też ktoś nie wymyśli wreszcie wycieraczek do telewizora- myśleliśmy wtedy.

•  

Przez całe lata, już w cywilu,  był szoferem- mechanikiem. Taka była z niego „ złota rączka ”. Najpierw w Państwowych Nieruchomościach Rolnych, potem w tworzących się PGR-ach, ale najdłużej w Winiarni we Wleniu. Zwoził ziłem, potem starem skrzynie owocami, przeważnie jabłkami, na wino. Czasem zdarzały się brzoskwinie! Po terenie Dolnego Śląska rozwoził szklane butelki z winem, które brzęczały wesoło w skrzynkach z metalowego drutu.

   Uwielbiałam, jak dziadek zabierał mnie ze sobą. Latem, na wakacjach, które zawsze spędzaliśmy u dziadków. Wprawdzie trzeba było bardzo wcześnie rano wstać, ale latem nie sprawiało to takiej wielkiej trudności. Cudownie było jechać w szoferce dziadka przez drogi dróżki, które kurzyły się niemiłosiernie. Dziadek był niezwykłym gawędziarzem. Cały czas opowiadał mi historie, które rozbudzały moją dziecięcą wyobraźnię. Wiele z nich wymyślał na poczekaniu, ale ja wpatrywałam się w jego wesołą, baciarską twarz i kochałam go coraz bardziej. Rano mijaliśmy gospodarzy wystawiających wielkie, metalowe bańki z mlekiem. Stawiali je na specjalnie skonstruowanych platformach, przy ulicy. Zabierali je pracownicy

(chyba PGR-ów ?) do skupu. Inni szli z kosami w pole, bo kłosy zbóż chyliły się już pod ciężarem ziaren. Karol czasami zatrzymywał się przy jakiejś łące. Wyciągał kanapki przygotowane przez babcię Stasię. W butelce z długą szyjką , zamykanej na … była herbata. Słodka jak ulepek. Czasami porzeczkowy sok. Jedliśmy razem ze smakiem, a dziadek nie przestawał opowiadać. Potem często, choć na chwilę, zanurzał się w letniej rozkoszy łąki. Trawy, drobne krzewy były tak bujne i dorodne, że zawsze się bałam o jego powrót. Już sobie wyobrażałam, że zabłądził, albo porwały go leśnie, złośliwe skrzaty. Tymczasem on wracał. Spokojny, upojony zapachem ziół, słońca, traw. W rękach trzymał dwa bukiety polnych kwiatów- dzwoneczków, niezapominajek, maków, traw, czasami kaczeńców, jeśli stanęliśmy w pobliżu wąwozu czy strumyka.

    Jeden bukiet był dla babci (zawsze jej przynosił bukiety polnych kwiatów) a ten drugi, nieco mniejszy był dla mnie.

Kiedy wracaliśmy słońce już było senne, tak jak ja. Mrużyło swe złote oczy na sylwetkach dzieci pluskających się w rzekach. Nadawało przydrożnym kapliczkom nieziemską poświatę. Siedzenie bolało mnie od wstrząsów zdezelowanego auta, które podskakiwało dziarsko na pagórkach, kamykach, wertepach.

Śpiewaliśmy piosenki na całe gardło. Wyglądało to tak, jakbyśmy się tego wina z flaszek, co to je wieźliśmy na pace napili. Tak było nam wesoło!

  To wtedy dziadek nauczył mnie kilku lwowskich szlagierów. Będę je pamiętać do końca życia. Moimi faworytem była  szczególnie jedna:

„ Ta panie Karolku

Ta bój si pan Boga,

Ta co pan łoczami przekręcasz.

Ta u nas we Lwowi, jak ktuś si zakuchał,

Ta panni przynosił prezenta.

Ta najpirw pączki, ta późnij kwiatki,

A na końcu, taki mały, nadziwany, czekoladki.

A ja w pąsi, cały trzósł si-

Padał na kulana i całował rąsi…” (pisownia fonetyczna, ze słyszenia, tak, jak śpiewałam z dziadkiem)

   Ach, jaka to była piosenka! Pojawiał się i pan Karolek i te słodkie pączki i czekoladki!

•  

   Dla nas dzieciaków dziadek Karol to Porzeczkowy Król. Dręczył nas wtedy i męczył tym zbieraniem porzeczek. To było takie nudne, takie pracochłonne. Najgorsza kara na naszych wakacji. Nie było rady.

Dziadek wzbudzał mir i szacunek wszystkich. Był strasznie charyzmatyczny, bardzo wyrazisty. Kochał życie, ludzi, las.

   Gawędziarz, zbieracz kotów, psiaków, jeży, zranionych przez sidła kłusowników sarenek.

O lesie mógłby opowiadać w nieskończoność. Tropy, gawry, legowiska. Słuchaliśmy, podobnie jak jego córki, a nasze mamy, z rozdziawionymi ustami.

   Najpiękniejsze opowieści snuł wieczorami. Przy rondlu z resztkami gulaszu z obiadu, w którym razem maczaliśmy pajdy chleba. Sos ciekł nam po brodach, a my słuchaliśmy jak zaczarowani.

  Plótł „ bajury” najpiękniej na świecie. Może to właśnie po nim mam taką łatwość wypowiadania się?

   Często, już na emeryturze , stawał przy płocie naszej zagrody, która stała na głównej ulicy wioski. Zaczepiał ludzi wesołym pozdrowieniem. Znanych i nieznanych. Ciekawski, dociekliwy. Wypytywał, opowiadał, obmacywał kobietki ku ich wielkiej uciesze.

Był bardzo wysportowany, „ mięśniak” byśmy dziś powiedzieli. Dbał o siebie.

Miał w sobie pęd do życia i taki nerw, który cały czas pchał go do przodu. Szybko się irytował, niecierpliwił, wybuchał złością, czasem wpadał w furie. I szybko mu przechodziło. Typowy choleryk. Jak większość z nas.

Dzięki niemu historia, Polska, tradycja , rodzina to dla nas nie suche i nudne kartki

z podręcznika historii. Tak jak on wierzymy, że prawda, choć trudna i często niewdzięczna jest wartością nadrzędną.

Dzięki niemu my też, choć rozwiało nas po świecie czujemy się „ lwowskimi baciarami”. Kochamy wschodni zaśpiew, nie wstydzimy się korzeni, szukamy ich w strzępach historii. Zostały w nas na zawsze. W naszych figlarnych oczach, fantazji, pobudzonej wyobraźni, niechęci do komuny, wierności ideałom. Nasza wigilia jest wschodnia, lwowska, z kutią

w której całuje się mak z bakaliami i miodem.

   Każda z jego córek odziedziczyła po nim jakieś cechy charakteru, osobowości, wglądu. Wnuczki  wnuki również.

    Karol cały czas wierzył, że na Zachodzie będzie tylko przez chwilę. Nie chciał się zadomowić, zapuścić korzeni. W snach, opowieściach wracał do krajobrazu dzieciństwa. Polowań z Janem. Wiejskich wesel, kiedy podgrywali na skrzypcach do tańca, pili wódkę

z Panem Młodym a, a potem skradali namiętne pocałunki biuściastym  wiejskim dziewczynom. Sama pewnie bym się w nim zakochała. Taki był piękny, przystojny

i zbuntowany. Prawdziwy mężczyzna.

   Został tu na zawsze. Pod sadem, który z taką czułością sadził ma swoją mogiłę. Karol Antoni. Lolek. Hoch Karol ( jak mówiły o nim pielęgniarki, kiedy nie chciał poddawać się szpitalnym procedurom, a szczególnie cewnikowaniu). Porzeczkowy Król.

 W 1988 roku po raz kolejny pojechaliśmy z rodzicami na urlop do Bułgarii. To miała być podróż sentymentalna. Zabraliśmy Karola. Jadąc przez Ukrainę, marzyliśmy, aby zawieźć go do Lwowa, do Biłki Szlacheckiej, na grób rodziców, rodzeństwa. Nie było to łatwe. Przejeżdżaliśmy tranzytem przez Związek Radziecki. Nie można było zbaczać z tranzytowej trasy. Na rogatkach miejscowości, skrzyżowaniach stały budki czy ambony dla milicyjnych patroli. Pilnowali, żeby się Polaczkom nie przewracało w głowach. Żeby się im nie przypominało zanadto. Oj, ile musieliśmy krążyć, zwodzić patrole, udawać zagubionych w trasie turystów, płacić łapówki.

   Dotarliśmy na miejsce późnym popołudniem. Lało jak z cebra i krajobraz tak długo przechowywany w pamięci Karola rozmył się jak akwarela. Powróciły wspomnienia, twarze. Emocje ściskały gardła nam wszystkim. Bałam się o dziadka. Bałam się, że się załamie, dostanie ataku serca, zawału, wylewu…

On nas wtedy nie widział. Chodził po polach, drogach. Wypytywał gospodarzy. Rozkładali ręce z zakłopotaniem, częstowali kwasem chlebowym i gruszkami.

     Po jego rodzinnej posiadłości nie pozostał kamień na kamieniu. Ani domu, ani stodoły. Konik żaden nie zarżał na widok Lolka. Baciarzy się nie zlecieli poklepać go po ramieniu. Mama nie czekała z misą pierogów i dzbanem zsiadłego mleka. Nie zrobiła mu wyrzutów, że nie wrócił na noc, tylko spał na sianie. Jan nie pokazał mu nowej strzelby, a Anielka nie tarmosiła za nogawkę.

    Był tam zupełnie sam. Jak czuje się człowiek bez domu dzieciństwa, bez gwaru, oczu matki? Ściska mi gardło, nie mogę pisać…

Po starej Biłce Szlacheckiej , którą pamiętał został tylko klasztor i kościół przerobiony na cerkiew.

    Na cmentarzu  Karol nerwowo, jak w gorączce szukał grobów bliskich. Ta część cmentarza, na której były mogiły Sękowskich w strasznym była stanie. Stare drzewa ze spróchniałymi rozłożystymi gałęziami, wielkie, po ramiona dziadka chwasty, trawy, osty, kąkole. Brodził w nich i szukał grobu matki. Drewniane krzyże wykonane z pietyzmem na styl wschodni przechylały się na grobach, pewnie pod ciężarem tragicznych historii, które słyszały od pomordowanych młodych chłopców, zgwałconych Kasiek, Adeli . Nieszczęsnych matek i ojców. Znalazł go wreszcie- rodzinny grób. Tam leżał ojciec i matka. Zofia, która martwiła się, czy Lolek ma ciepłe wełniane skarpety, kiedy wychodził na polowanie.

    Karol dotykał mogiły, krzyża. Deszcz zlewał się z jego łzami. Ręce pieściły kamienie,

a usta drżały. Oczy miał nieprzytomne.

Staliśmy nieco obok, onieśmieleni tym  rodzinnym spotkaniem. Tak jak on, wiedzieliśmy, że to ostatnie ich spotkanie. Ciche i głębokie. Rozdzierające trzewia, ale mimo wszystko kojące duszę. Spotkali się przecież.

     Nie chcieliśmy przerywać tej ciszy, głuchego szlochu. Nie chcieliśmy go odrywać od matki. Tak długo na tę chwilę czekał. Przemoczeni do suchej nitki staliśmy niczym pomniki na tym cmentarzu rodzinnym. Wtedy poczułam każdą cząstką siebie, że to również mój świat. Moja historia. Moje nazwisko. Byłam dumna, że tak jak Zofia, Kasper, Franciszek i mała Anielka., jak mój dziadek Karol noszę w sercu naszą historię. Historię Sękowskich.

Musieliśmy wracać. Mogliśmy być tam tylko przez chwilę, uciekając przed okiem komunistycznych braci z Kraju Rad…

Ta panie Karolku, ta boj si pan Boga, ta co pan łuczami przekręcasz?